Dr. Herderscheeschool kiest voor schoolaanwezigheid: “Kinderen zijn meer aanwezig én we helpen gezinnen”
SO Dr. Herderscheeschool uit Almelo verlegde de focus van verzuim naar aanwezigheid van leerlingen, met behulp van het dashboard Schoolaanwezigheid. Hoe zag hun aanpak eruit? En welke effecten heeft het? Directeur Bas Hesselink neemt ons mee in hun pioniersverhaal.
Amerikaans onderzoek
Het is zo’n drie jaar geleden dat Bas Hesselink een stapel Amerikaanse onderzoeken op zijn bureau legde. Het waren de onderzoeken van professoren Christopher Kearney en Patricia Graczyk over de effecten van (geoorloofde) absentie op school. “Die effecten bleken veel ernstiger dan gedacht. Veel geoorloofde absentie op jonge leeftijd, zoals ziekmelden of doktersafspraken, werkt het hele leven van een kind door. Het leidt tot meer verzuim in het verdere schoolleven en zelfs tot een minder gemotiveerde houding ten opzichte van werk. Met alle maatschappelijke gevolgen van dien.”
Schrikken van cijfers
De onderzoeken maakten de directeur nieuwsgierig. Hoe zat het eigenlijk met zijn leerlingen? “We verzamelden data: wanneer zijn leerlingen geoorloofd afwezig? Wat zijn de redenen? En hoeveel minuten onderwijstijd misten ze daardoor? We gingen ontzettend nauwkeurig registreren en analyseerden de uitkomsten in Excel. En ik schrok van wat ik zag. Slechts 53% van onze leerlingen was minimaal 95% van de onderwijstijd aanwezig. We zijn weliswaar een school met veel kwetsbare leerlingen, maar de balans sloeg door. Hier wilden we iets aan doen.”
Proeftuin Schoolaanwezigheid
De Dr. Herderschee sloot zich aan bij de proeftuin Schoolaanwezigheid in Twente, waar ze samen met andere vo- en po-scholen de focus verleggen van het bestraffen van ongeoorloofd verzuim naar het stimuleren van aanwezigheid op school. Met behulp van Kearney, Graczyk en Nederlandse onderzoekers (waaronder Marije Brouwer) ontwikkelden ze een passende aanpak. “We informeerden ouders over de ontwikkelingen en verankerden het gesprek over schoolaanwezigheid in de organisatie. In OPP-gesprekken, ouderavonden en leerkracht-leerlinggesprekken komt het terug en we organiseren iedere maand een Spreekuur Schoolaanwezigheid, waarbij ook de GGD en de gemeente aansluiten.”
Ondersteuning van het Dashboard Schoolaanwezigheid
De basis voor die gesprekken is nog altijd data. Niet meer in oneindige Excellijsten, maar op het dashboard Schoolaanwezigheid in Ultimview. Bas was nauw betrokken bij de ontwikkeling van het dashboard en gebruikte de afgelopen maanden al de proefversie. “Ik zie nu in één oogopslag onze situatie. Wat zijn veelvoorkomende afwezigheidsredenen? Zijn er trends in bepaalde periodes? Welke leerling valt op en verdient extra aandacht? Vervolgens kunnen we in ParnasSys dieper op de leerling inzoomen. Het dashboard scheelt me uren werk, geeft overzicht en maakt het signaleren van risicogevallen heel makkelijk.”
Grote sociale impact
Met het dashboard als startpunt en de gesprekken als instrument ontstaat verandering op de Almelose SO-school. “We ontdekten dat achter absentie een veel groter verhaal schuilt. Doordat we nu in gesprek komen met ouders kunnen we veel meer betekenen”, zegt Bas. “Zo merken we dat sommige ouders sinds de coronatijd hun kind snel ziekmelden, of tandartsafspraken altijd midden op de dag plannen. Door hen uit te leggen welke effecten dit kan hebben ontstaat begrip en maken ze andere keuzes.”
De situatie is soms ook schrijnender. “Zo had een alleenstaande moeder zoveel rugpijn dat ze haar kind soms niet kon brengen. Of had een ouder dusdanige pleinvrees dat ze de deur vaak niet uit durft en haar kind thuis houdt. Nu we in gesprek zijn, en instanties uit het Sociaal Domein betrekken, kunnen we die gezinnen hulp bieden. Dat leidt ook weer tot betere aanwezigheid van hun kind.”
Groeiende aanwezigheid
Die verandering ziet de directeur ook terug in de cijfers op het dashboard Schoolaanwezigheid. Waar hij in 2021 schrok van de absentiepercentages, werken de huidige cijfers juist bemoedigend. “De groep leerlingen die meer dan 95% aanwezig is, is gestegen naar 65%. We streven naar 70% de komende jaren, dat past goed bij onze specifieke doelgroep, maar dit is al een grote stap. Met deze aanpak, het dashboard en het vele contact met ouders, kun je veel winst behalen bij geoorloofde absentie. Daarmee bied je leerlingen allereerst meer waardevolle onderwijstijd, maar heb je als school ook meer maatschappelijke impact.”
