Communiceren: een vaardigheid om te leren!
Deze blog is geschreven door Gouwe Academie
Leerlingen hebben in aanleg veel talenten, ook (hoog)begaafde leerlingen. Dat talent moet wel ontwikkeld worden. Naast kennis opnemen is vooral het aanleren van vaardigheden daarbij van belang. De leerlijn (hoog)begaafdheid in ParnasSys kan helpen. We lichten het gebied ‘communicatie’ even uit.
Bij de vaardigheid communiceren leren leerlingen om hun mening en ideeën in begrijpelijke taal duidelijk te maken en/of te presenteren aan anderen. Bij communiceren hoort ook het actief luisteren naar wat anderen vertellen en er vragen over te stellen. Daarnaast leren leerlingen hoe je feedback geeft en ontvangt.
Kindgerichte doelen
Bij deze vaardigheid zijn in de Leerlijn hoogbegaafdheid kindgerichte doelen opgenomen waar kinderen zich aan kunnen spiegelen en die als ontwikkeldoel kunnen worden opgenomen.
Leerkrachtvaardigheden
Bij de leerlijn geven we ook tips aan de leerkrachten, zodat je je eigen vaardigheden als voorbeeld kunt (versterkt) kunt laten zien en waar nodig aanvullen om de leerlingen aan te moedigen. Een voorbeeld van de tips voor de leerkracht bij de leerlijn communiceren.
Veilige oefenomgeving
Als het gaat om communiceren, vinden leerlingen met name het presenteren en het ontvangen van feedback vaak spannend, omdat ze zich dan kwetsbaar op moeten stellen. Wil je werken aan de vaardigheid communiceren, creëer dan een veilige sfeer rondom deze momenten en maak het niet te beladen: leerlingen mogen oefenen en fouten maken. Fouten maken hoort bij een normaal leerproces. Het gaat in de eerste plaats om de inspanning die de leerling heeft geleverd en de strategie die de leerling heeft toegepast. Pas daarna gaat het om het resultaat.
- Laat (bij bijvoorbeeld een zaakvak) zien hoe je informatie op een begrijpelijke manier kunt presenteren. Gebruik daarbij af en toe ook verschillende media en bijvoorbeeld een PowerPoint.
- Geef ruim de gelegenheid om kinderen vragen te laten stellen als iemand iets presenteert in de groep. Let erop dat de vragen aansluiten bij wat leerlingen hebben gehoord. Stel zelf ook zulke vragen aan leerlingen die iets vertellen.
- Laat aan je leerlingen zien hoe jij actief naar kinderen luistert: hen aankijken, kort verbaal (hummen) en non-verbaal (knikken) reageren. Complimenteer kinderen die je actief ziet luisteren en vertel dan hoe jij ziet dat ze goed naar iemands verhaal luisteren.
- Geef leerlingen de gelegenheid om elkaar feedback te geven over producten/presentaties. Zorg daarbij voor evenwicht tussen positieve punten en verbeterpunten. Bij ‘aanpak’ lees je waar je op kunt letten bij het formuleren van feedback.
- Schrijf zelf duidelijk en zonder fouten. Stimuleer dit ook bij leerlingen, naar gelang hun leeftijd.
Oefenen
Een voorbeeld hoe je communicatievaardigheden kunt oefenen:
Communicatievaardigheden oefenen door opdrachten en vragen:
- Laat leerlingen regelmatig hun werk presenteren. Laat ze daarbij zelf kiezen hoe ze het presenteren, waarbij ze letten op:
- Past de manier van presenteren bij mij?
- Past de manier van presenteren bij de doelgroep? (de luisteraars/lezers)
- Past de manier van presenteren bij het doel van dit moment? (wat wil ik bereiken met de presentatie? Wil ik anderen informeren/motiveren/instrueren/overtuigen…)
- Laat leerlingen regelmatig gesproken en geschreven teksten samenvatten. Dat kan mondeling (wie weet waar het verhaal van vanochtend over ging?) of schriftelijk. Stel daarbij steeds hogere eisen aan de samenvatting. Denk daarbij aan:
- Komen de belangrijkste zaken terug?
- Is de samenvatting goed te begrijpen?
- Is de samenvatting kort en krachtig, maar wel met goedlopende zinnen?
- Bespreek met leerlingen hoe je elkaar op een goede manier feedback geeft: in de eerste plaats op de inspanning die de leerling heeft geleverd (bijvoorbeeld: ik kan zien dat je hard gewerkt hebt, je hebt je echt verdiept in het onderwerp), daarna op de strategie die de leerling gebruikt heeft (je hebt eerst een goede samenvatting gemaakt van wat je wilt vertellen, daardoor wist je goed wat belangrijke punten waren) en als laatste pas op het resultaat (je presentatie was duidelijk en goed te volgen) Oefen dit regelmatig met de leerlingen en bouw het stap voor stap uit.
Zorg dat in presentatie-opdrachten ook media (een informatief filmpje bijvoorbeeld) en technologie (bijvoorbeeld PowerPoint) terugkomen, zodat leerlingen de mogelijkheid krijgen om media en technologie in te zetten om hun ideeën te communiceren.
De inhoud van dit artikel is gebaseerd op een toelichting bij het gebied communiceren uit de leerlijn (hoog)begaafdheid. Wil je ook gebruik maken van deze toelichtingen én een groot aantal concrete lessuggesties per doel? Je krijgt ze van ons als je de leerlijn implementeert binnen je school onder begeleiding van een onderwijsadviseur van de ParnasSys Academie.
Wil je eerst meer weten over deze leerlijn? Kijk dan op Leerlijnen hoogbegaafdheid voor meer informatie.
